Podstawy
Betelek to gra karciana dla 3 osób. Gra się talią brydżową od siódemek. Są cztery kolory: ♠ piki, ♥ kiery, ♦ kara, ♣ trefle, cztery figury: as, król, dama, walet i cztery blotki: 10, 9, 8, 7. Celem gry jest wylicytować najwyżej punktowany kontrakt, a potem go ugrać, zdobywając punkty dodatnie, gdy się uda i ujemnie, gdy się nie uda. W talii są 32 karty. Każdy gracz dostaje 10 losowych kart na rękę niewidocznych dla innych graczy, a dwie leżą otwarte na stole tak, że każdy gracz je widzi. Zaczyna rozdający.
Licytacja
Licytuje się kontrakt od najniższego do najwyższego albo pasuje. Są dwa rodzaje kontraktów: normalne i betelkowe. Normalne polegają na wzięciu jak najwięcej lew, a betelki jak najmniej. Kontrakty normalne to: [liczba lew] plus [kolor atutowy] lub [bez atu], na przykład: [7♠pik], oznacza, że deklarujący musi wziąć 7 lub więcej lew, a atutem będą ♠ piki. [10 bez atu] oznacza, że trzeba wziąć wszystkie lewy i nie ma atu. Kontrakty betelkowe to: słowo [betelek] oraz [liczba]. Na przykład: [betelek 3] oznacza, że deklarujący nie może wziąć więcej lew niż 3, gdy weźmie 3 lub mniej to wygra, a gdy więcej to przegra. Kolejność kontraktów jest taka:
- Poziom 1. 1: [betelek 9], 2: [1♣trefl], 3: [1♦karo], 4: [1♥kier], 5: [1♠pik], 6: [1 bez atu],
- … i tak dalej zmniejszając betelek i zwiększając gry normalne o 1, aż do:
- Poziom 10. 55: [betelek 0], 56: [10♣trefl], 57: [10♦karo], 58: [10♥kier], 59: [10♠pik], 60: [10 bez atu],
- Poziom 11. 61: [Betel].
Jak widać, gry normalne są ułożone naprzemiennie z betelkami, a więc ten, kto ma niską kartę może przelicytować tego, co ma wysoką. A więc są 62 możliwe odzywki: 40 w kolor (od 1 do 10 w cztery kolory), 10 bez atu (od 1 do 10), 10 betelków (od 9 do 0), 1 betel i pas. Licytację kończą dwa pasy. Rozgrywa ten, kto wylicytował kontrakt, po którym nastąpiły dwa pasy. Ma ugrać to, co wylicytował.
Oprócz odzywki w licytacji gracz też wymienia karty leżące na stole. Gdy ktoś pasuje, to ich nie może wymieniać, ale gdy coś zalicytuje, to może wziąć te dwie i wyrzucić inne dwie dla następnego gracza. Jak ktoś gra grę normalną, to wyrzuci niskie karty, a te przypasują komuś, kto ma grę betelkową więc wymieni i go przelicytuje, ale wyrzuci wysokie, więc następny go jeszcze bardziej przelicytuje i tak w kółko. Więc trzeba uważać, co się wyrzuca.
Rozgrywka
Rozgrywkę zaczyna ten, kto wygrał licytację. Do lewy kolejno dokładają karty wszyscy gracze, więc lewa składa się z 3 kart. Pierwsze zagrania wyznacza kolor zagrania i każdy następny musi dołożyć do tego koloru, tak jak w brydżu, ale jest obowiązek przebijania, czyli dokładania karty wyższej w kolorze, a jak się nie ma wyższej, to trzeba dołożyć niższą w zagranym kolorze. Jak ktoś nie ma do koloru, to zrzuca dowolną kartę. Lewę wygrywa ten, kto dał najwyższą kartę w zagranym kolorze. Tak jest w grze bez atu.
Gdy rozgrywka ma atu, to jak ktoś nie ma do koloru, a ma atu, to musi nim przebić i wtedy wygrywa lewę. Gdy dwie osoby przebiją atutem, to wygrywa ten, kto dał wyższy atut. Jest obowiązek dawania wyższego atu, a jak się nie ma to niższego. Lewę wygrywa ten, kto dał najwyższe atu.
Punktacja
Punkty liczy się za wygranie lub przegranie kontraktu oraz za lewy obrońców i nadróbki. Za [betelek 9] oraz [1 w kolor] jest 0 punktów, za [1 w bez atu] jest 5 punktów. Za [betelek 8] i za [2 w kolor] jest 10 punktów, a za [2 bez atu] jest 15 punktów i tak dalej, o 10 punktów więcej na kolejnym poziomie, aż do [betelek 0] i [10 w kolor], za co jest 90 punktów, a za [10 bez atu] jest 95 punktów. Na przykład jak ktoś gra [5♦karo], to znaczy, że ma wziąć 5 lew i atutem są kara. Gdy weźmie 5 lub więcej lew dostanie 40 punktów, a gdy weźmie mniej, to dostanie -40 punktów. A jak ktoś na przykład gra [betelka 1], to dostanie 80 punktów, gdy weźmie 1 lub mniej lew, a -80 punktów, gdy weźmie więcej niż 1 lewę. Za każdą lewę dla obrońców i dla rozgrywającego ponad zadeklarowany kontrakt, czyli nadróbki, liczy się 5 punktów za jedną lewę, ale tylko w grach normalnych, w betelku punktów za lewy nie liczymy.
Jest jeszcze jeden specjalny, najwyższy kontrakt do wylicytowania. Jest powyżej kontraktu [10 bez atu] i nazywa się: [Betel] – za 100 punktów. On oznacza prawie to samo co [betelek 0], czyli że żadnej lewy nie można wziąć, ale dodatkowo obrońcy nie mają obowiązku przebijania, a rozgrywający ma.
Strategia polega na tym, by zalicytować jak najwyższy kontrakt i go wygrać, ale wyrzucać tak karty po wymianie, by przeciwnik nie mógł zalicytować wyższego kontraktu, gdy je wymieni.
Przykładowe rozdanie
- Gracz A dostaje:
- ♠ Pik: as, król, dama, 9, 8.
- ♥ Kier: dama.
- ♦ Karo: król, dama.
- ♣ Trefl: 10, 8.
- Gracz B dostaje:
- ♠ Pik: 7.
- ♥ Kier: as, walet.
- ♦ Karo: walet, 10, 8, 7.
- ♣ Trefl: walet, 9, 7.
- Gracz C dostaje:
- ♠ Pik: walet, 10.
- ♥ Kier: król, 10, 8, 7.
- ♦ Karo: 9.
- ♣ Trefl: as, król, dama.
- Na stole leżą: as ♦ karo, 9 ♥ kier.
Licytacja po tym rozdaniu:
- 1: Gracz 1 bierze asa ♦ karo i 9 ♥ kier ze stołu, wyrzuca 10, 8 ♣ trefl i licytuje [8♠pik].
- 2: Gracz 2 bierze 10, 8 ♣ trefl, wyrzuca asa, waleta ♥ kier i licytuje [betelek 1].
- 3: Gracz 3 bierze asa, waleta ♥ kier i wyrzuca waleta, 10 pik i licytuje [9♥kier].
- 4: Gracz 1 bierze waleta, 10 ♠ pik, wyrzuca damę, 9 ♥ kier i licytuje [10 bez atu].
- 5: Gracz 2 pasuje.
- 6: Gracz 3 pasuje.
- Nastąpiły dwa pasy, więc gracz 1 rozgrywa [10 bez atu].
Po tej licytacji karty się tak rozkładają:
- Gracz 1 ma:
- ♠ Pik: as, król, dama, walet, 10, 9, 8.
- ♦ Karo: as, król, dama.
- Gracz 2 ma:
- ♠ Pik: 7.
- ♦ Karo: walet, 10, 8, 7.
- ♣ Trefl: walet, 10, 9, 8, 7.
- Gracz 3 ma:
- ♥ Kier: as, król, walet, 10, 8, 7.
- ♦ Karo: 9.
- ♣ Trefl: as, król, dama.
Karta gracza 1 jest wykładana, to znaczy, że on zawsze bez problemów wygra rozgrywkę niezależnie od rozkładu kart u przeciwników. Ma 7 ♠ pików od góry i 3 ♦ kara od góry więc wszystkie lewy weźmie. Gra kończy się zwycięstwem gracza 1, który dostaje za to 95 punktów.
Prawdopodobieństwo
Prawdopodobieństwo rozkładu kart u przeciwników po rozdaniu:
Mam renons:
0-8 – 0,07%
1-7 – 1,90%
2-6 – 15,00%
3-5 – 40,01%
4-4 – 35,00%
Mam 1 kartę:
0-7 – 0,30%
1-6 – 5,41%
2-5 – 29,25%
3-4 – 65,01%
Mam 2 karty:
0-6 – 1,08%
1-5 – 13,00%
2-4 – 48,76%
3-3 – 37,15%
Mam 3 karty:
0-5 – 3,25%
1-4 – 27,08%
2-3 – 69,66%
Mam 4 karty:
0-4 – 8,67%
1-3 – 49,53%
2-2 – 41,79%
Mam 5 kart:
0-3 – 21.05%
1-2 – 78.95%
Mam 6 kart:
0-2 – 47.37%
1-1 – 52.63%
Jeśli karty były wymieniane, to prawdopodobieństwo będzie inne i należy je sobie szacować, analizują to, co było wymieniane. Należy liczyć, że po wymianie rozkłady z renonsem będą bardziej prawdopodobne.
Strategia
W grach betelkowych trzeba kartę oceniać tak, że należy policzyć, ile się ma wysokich kart. Na przykład, gdy ma się tylko trzy wysokie karty, ale nie asy, to da radę bez problemów wygrać [beteleka 1], bo zagrywamy na początku w pierwszą wysoką, ktoś ją na pewno przebije, potem bierzemy na drugą wysoką i wychodzimy w trzecią wysoką, którą ktoś znów na pewno przebije. Jak resztę mamy od dołu, to już nic nie weźmiemy. Grając [betelka 0] można mieć nawet jednego króla, bo wychodząc w niego, na pewno przebije go as, ale już [betla] się z nim nie wygra, bo obrońcy mogą go puścić.
Należy jeszcze rozważyć kwestie blefowania. Jeśli zalicytuję grę normalną, na przykład [6♦karo], to przeciwnicy, zrzucając karty, będą starali się mi oddać niskie karty. Jednak ja naprawdę mogę mieć już niskie i chcieć grać grę betelkową, więc niskie karty, które mi zrzucą, mogą być bardzo przydatne. A gdy od razu zalicytuję betelka, to mi zrzucą duże karty, wiedząc, że gram betelka. Więc mogę ich taką blefową licytacją oszukać.
Czy to jest wystarczający opis gry, byś ją zrozumiał i umiał doradzać, z jaką kartą jak wymieniać i jak licytować?
Przykładowe zadania
Dostałeś do ręki takie karty:
- ♠ Pik: 8.
- ♥ Kier: 8.
- ♦ Karo: as, król, 10.
- ♣ Trefl: as, dama, walet, 10, 9.
- Na stole leżą: król ♥kier i 7 ♣trefl.
Bierzesz te karty i co wyrzucasz, i co licytujesz, by to był najwyższy możliwy do wygrania kontrakt?
Dostajesz kartę:
- ♠ Pik: 8.
- ♥ Kier: król, 8.
- ♦ Karo: 10, 8, 7.
- ♣ Trefl: walet, 10, 9, 7.
- Na stole leżą: 10 ♠ pik, 7 ♥ kier.
Bierzesz te katy i co licytujesz, co wyrzucasz?
Tabelka z punktacją
Za lewy obrońców i nadróbki jest 5 punktów za jedną lewę.
ChatGPT
Dopiero dyskusja z ChatemGPT o takiej grze pozwala się zorientować, czy jest on naprawdę inteligentny. Moim zdaniem jest, bo już po sekundzie jest na poziomie ludzkiego gracza, którego do podobnego poziomu umiejętności muszę uczyć wiele godzin. Oczywiście w końcu inteligentny człowiek nauczy się po kilku dniach nauki lepiej odpowiadać, oceniać i grać, ale musi mieć przeciętną inteligencję i musi chcieć.
Odnośniki
Tu bardziej rozbudowany opis gry:
Tu interaktywny stół, na którym można zdalnie pograć w betelka:
A tu przykładowa rozmowa z ChatemGPT o betelku:
Wersja angielska:
Moje media społecznościowe: